Landschapscontactdag 2016 Op 13 oktober 2016 organiseren we de jaarlijkse landschapscontactdag. Het thema dit jaar is 'Sacrale landschappen'.
Elk jaar presenteert de Landschapscontactdag een staalkaart van recent landschapsonderzoek en relevante ontwikkelingen in de landschapswereld. Daarnaast biedt dit platform ruimte voor discussie en uitwisseling van kennis en ideeën binnen het brede landschapsonderzoek. Tijdens deze dag staat het onderzoek naar de genese en de dynamiek van het Vlaamse cultuurlandschap centraal. Recente onderzoeksmethoden en -resultaten omtrent landschapsgenese worden voorgesteld en er is ook ruimte voor discussie en uitwisseling van kennis en ideeën binnen het brede landschapsonderzoek.
De landschapscontactdag streeft ernaar de interactie en samenwerking tussen verschillende invalshoeken en disciplines in landschapsonderzoek te versterken. Dit jaar ligt de focus op sacrale dimensies binnen bepaalde landschappen.
Thema 'Sacrale landschappen'
Het voortdurend gebruik van steeds dezelfde plaatsen en rituelen zorgde voor een versterking van de sacrale beleving van een welbepaalde locatie, soms uitmondend in vormen van massadevotie. Door het oprichten van gebouwen of constructies en het instellen van bepaalde (volks)gebruiken ontwikkelde zich binnen bepaalde landschappen een sacrale dimensie. Uit de combinatie van fysieke elementen en rituelen ontstonden devotionele plekken die meteen of gaandeweg ook aan het omgevende landschap een sacrale betekenis gaven. Sacrale landschappen vertellen het verhaal van een gelovige gemeenschap maar tegelijk ook van een sociale, culturele en politieke gemeenschap.
Bij het begrip ‘sacraal landschap’ gaat het ook om het ontrafelen van de betekenis die aan specifieke locaties werd of wordt gegeven op basis van herinneringen, overleveringen, tradities, overtuigingen, enzovoort. De ruimtelijke relatie van een ‘sacrale plaats’ met andere elementen in het natuurlijke of later door de mens vorm gegeven landschap is essentieel voor de interpretatie van de vroegere of huidige sociaal-culturele betekenis van deze plaats. Gebouwen, constructies en daaraan verbonden tradities met een ‘sacraal karakter’ moeten ook steeds gezien en begrepen worden binnen hun landschappelijke context.
Een ‘sacraal landschap’ was een levende realiteit voor voorbije generaties maar is nu veelal verborgen en grotendeels vergeten. Sacrale landschappen zijn getransformeerd als resultaat van een veranderend maatschappelijk, cultureel of politiek klimaat. Toch zijn er nog vele relicten en betekenisvolle patronen aanwezig die ons een idee geven van hoe onze voorouders bijzondere plaatsen in hun landschap ervaarden. Veel van deze plaatsen hebben aan religieus, volkskundig en cultuurhistorisch belang ingeboet maar maken nog steeds deel uit van het collectieve geheugen.
Het agentschap Onroerend Erfgoed organiseert deze landschapscontactdag in samenwerking met:
de stad Lier
de Katholieke Universiteit Leuven – Onderzoekseenheid Middeleeuwen
de Universiteit Gent – Vakgroepen Geografie, Geschiedenis en Archeologie
de Universiteit Antwerpen – Departement Geschiedenis
de Vrije Universiteit Brussel – Vakgroep Kunstwetenschappen en Archeologie
Programma
09:00 Ontvangst, registratie en verwelkoming;
09:30 Key Note 'Waar men ging langs Vlaamse wegen. Sacrale landschappen in een seculiere cultuur' door Prof. Dr. Hans Geybels (KU Leuven);
10:05 Natuurlijke plaatsen, cultusplaatsen, kerken. Uiteenlopende langetermijn veranderingen in het sacrale landschap door Bert Groenewoudt (RCE);
10:30 Het landschap als bron voor volksgeloof: de sage van de grondeloze put in Oostduinkerke door Alexander Lehouck (Abdijmuseum Ten Duinen);
10:55 Koffiepauze
11:20 Van de gebroeders Van Eyck tot de Voerstreek door Paul Van den Bremt (OE);
11:45 Restauratie van het sacrale landschap in de Habsburgse Nederlanden onder de aartshertogen Albrecht en Isabella (1598-1621) door Dagmar Germonprez (UA);
12:10 Broodjeslunch
13u10-13u35: Begraven voor en na het Edict van Jozef II en de kerkhovenoorlog van eind 19de eeuw door An Hernalsteen (kunsthistorica);
13:35 Kunnen prehistorische funeraire landschappen in Vlaanderen (opnieuw) functioneren als natuurbegraafplaats? Een verkenning door Marc De Bie (OE), Nandy Dolman (VUB), Karina Abeels (Inverde) en Erwin Meylemans (OE);
14:00 Excursies (tijdens de excursie zijn goede stapschoenen aangeraden)
Excursie 1: de Sint-Gummarusverering in Lier: stadswandeling met bezoek aan Sint-Gummaruskerk en het Begijnhof van Lier;
Excursie 2: de Kruiskensberg in Bevel: bezoek aan de bedevaartsplaats en wandeling in de vallei van de Grote Nete.
16u30-18u00: Afsluitende drink in CC Vredeberg.
Inschrijven
Je kan je via deze link inschrijven voor deze studiedag. Je kan hier ook aanduiden of je deelneemt aan één van de excursies. Inschrijven kan tot 7 oktober 2016. Deelnemen is gratis.